Her yıl cilt kanserlerinin sayısının yaklaşık yüzde 10 arttığı biliniyor. Bu nedenle önleyici önlemlere uymak hayli büyük bir değer taşıyor. Kanser ortaya çıktığında, tedavi muvaffakiyetinin yüksek olması için mümkün olan en kısa müddette tespit edilmelidir.
Uzmanlar, cilt kanserinde erken teşhis için bedenin daima gözlemlenmesi ve rastgele bir kuşkulu değişiklik yahut görünümün tespit edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Cilt kanseri nedir?
Cilt, beden ile dış etraf ortasında kollayıcı bir bariyer oluşturur. Dıştan içe hakikat olan üst üste binmiş üç doku katmanından oluşur. Bu katmanlar epidermis, dermis ve hipodermistir.
Çoğu cilt kanseri epidermiste ortaya çıkar. Cilt melanomları, cilde rengini veren bir pigment olan melanin üreten epidermal hücreler olan melanositlerden gelişir. Bu hücreler beğenilen de bulunur ve oküler melanomlar da ortaya çıkabilir. Karsinomlar ise keratinositler denilen başka bir hücre tipinden gelişir.
Melanom en önemli ama en az görülen cilt kanseridir. Hadiselerin yaklaşık beşte birinde hastalık metastaz yapar ve yayılır. Yayılma, kanser hücreleri epidermisi dermisten ayıran bariyeri geçtiğinde meydana gelir.
Cilt kanserleri çoğunlukla 50 yaşından sonra teşhis edilir, ortalama teşhis yaşı bayanlarda 56, erkeklerde 58’dir. Bedenin rastgele bir bölgesinde ortaya çıkabilir, lakin güneşe maruz kalan bölgelerde olağan den daha sık görülür.
Bazal hücreli karsinom epidermisin en derin katmanındaki hücrelerden, yani bazal katman keratinositlerinden gelişir. Her üç hadiseden ikisinde yüz, baş yahut uzunluğunda bulunur, fakat gövde, uzuvlar, ayaklar ve cinsel organlarda da görülebilir. Ekseriyetle sağlıklı cilt üzerinde gelişir, inci görünümünde sert, pembe nodüller görülebilir; bu en yaygın biçimdir. Ayrıyeten ciltte çeşitli yaralar oluşturabilir. Uzuvlarda ve gövdede yüzeysel, düz, kırmızı, pullu görünüm ortaya çıkabilir. Daha az görülen skleroderma karsinomu basık, pürüzsüz ve parlak bir görünüm ortaya çıkarır.
Genel olarak bazal hücreli karsinom yayılma riski düşük, yavaş büyüyen bir tümördür. Fakat tedavi edilmediğinde bu tümör dermise ve akabinde kemik yahut kıkırdak üzere alttaki dokulara yayılarak değerli bozulmalara yol açabilir.
Skuamöz hücreli karsinom epidermisin orta katmanında gelişir. Bedenin rastgele bir yerinde olabilir, lakin çoğunlukla güneşe maruz kalan bölgelerde ortaya çıkar. Çoklukla, bu tümörler evvelden var olan cilt lezyonlarından gelişir. Hastalığın gidişatı bazal hücreli karsinoma nazaran daha berbattır; uzun vadeli tedavi yokluğunda skuamöz hücreli karsinomlar yakındaki lenf düğümlerine yayılabilir ve kanserin yayılmasını kolaylaştırabilir.
6 adımda cilt kanseri tespiti
Kendi kendine muayene ile cilt kanserlerini erken devirde tespit edebilir ve tedavi muvaffakiyetini artırabilirsiniz. İşte 6 adımda cilt kanseri tespiti.
Aynada kontrol
Vücudunuzu incelemek için kıyafetlerinizi çıkarın ve uzunluk aynasının önünde durun. Üstten aşağıya bir denetim ile başlayın. Formu, rengi, pozisyonu yahut daha evvel görmediğiniz rastgele bir ben yahut leke gözünüze çarpıyor mu denetim edin. Plajda yahut havuzda olmadığınız vakitlerde güneşe en çok maruz kalan bölgelere bilhassa dikkat edin, yani bacaklar, kollar, boyun çizgisi ve yüzünüze daha fazla dikkat edin. Gerekirse, erişiminiz olmayan alanları incelemek için yardım istemekten çekinmeyin.
Sırtınızı denetim edin
Vücudunuzun ön kısmını büsbütün inceledikten sonra, tıpkı konumu koruyun ve bir öbür ayna daha alın. Boynunuzun yansımasını büyük aynada görebileceğiniz halde yerleştirin. Görüş alanını genişletmek için aynanın tarafını yavaşça değiştirin. Sırtınızı ve omuzlarınızın üst alanını büsbütün denetim edin. Kalçaları unutmadan, erişebildiğiniz tüm bölgeleri inceleyin.
Oturur konumda denetim edin
Bir tabureye yahut yere oturun ve bedenin gereğince geniş bir alanını yansıtacak kadar büyük bir aynaya sahip olun. Bacakların art tarafını ve dizlerin gerisindeki kırışıklıkları, ayağı ve topuğu görebilecek formda aynayı yönlendirin. Her alanı dikkatlice gözlemlemek için vakit ayırın.
Ayak parmaklarınız ortasındaki boşluğu inceleyin
Yeni bir ben ayak parmaklarınızın ortasında basitçe fark edilmeyebilir. Parmaklarınızı yavaşça yayın ve bu bölgeyi tırnak altı yahut ayak tabanını unutmadan gözlemleyin. Muhakkak bir melanom tipinin (akrolentiginöz melanom) en sık olarak tam olarak bu bölgede, ayak tabanlarının altında ortaya çıktığını unutmayın. Bu çoklukla fark edilmez zira beşerler bu bölgeyi incelemez.
Benlerin fotoğrafını çekin
Özellikle kıştan sonra bir benin form yahut renk değiştirip değiştirmediğini bilmemeniz son derece olağandır zira bu mevsimde onları gözlemlemek için çok fazla vakit harcamazsınız. Birkaç ay evvel nasıl göründüklerine dair her vakit düzgün bir fikre sahip olmak için sizi en çok ilgilendiren benlerin (çapları yahut kalınlıkları nedeniyle yahut giysilerden sürtünmeye hassas bir bölgede bulunuyorlarsa) fotoğrafını çekin. Bunları karşılaştırabilir ve kıymetli bir değişiklik gözlemlerseniz bir doktora danışabilirsiniz.
ABCD kuralını uygulayın
Cildinizdeki lekelerden şüpheleniyorsanız, cilt kanseri tespitinde kullanılan ABCD kuralı kapsamında aşağıdaki durumlardan birinde bir uzmana başvurun.
A: Asimetriyi denetim edin. Benin ortasına hayali bir çizgi çizerek iki farklı kısımda farklılıklar olup olmadığını denetim edin.
B: İngilizce ‘border’ sözünden gelir. Benler yahut lekelerin kenarlarının ve sonlarının pürüzlü yahut bulanık olup olmadığını denetim edin.
C: İngilizce ‘color’ sözünden gelir. Ciltteki benler yahut lekeler koyu yahut kahverengi yahut kırmızının farklı tonlarına sahipse bir uzmana başvurun.
D: İngilizce ‘diameter’ sözünden gelir ve çapı denetim etmek için kullanılır. Çapı 6 mm’den büyük olan benler tehlikeli olabilir.
Vücudunuzda 100’den fazla ben varsa dikkat edin
Çok fazla beni (genellikle 100’den fazla) olan şahıslarda, cilt kanseri riski yaklaşık 8 kat daha fazladır. Bu nedenle, bu şahısların kendi kendilerini muayene etmeleri daha da kıymetlidir.
Bu muayenenin sıcak havalarda her ay yapılması tavsiye edilirken, yılın geri kalanında üç ayda bir yapılması önerilir.